Sposoby działania przy zabezpieczeniu i wzmacnianiu osłabionych układów murowanych

Mając na uwadze charakterystykę organizmu konstrukcyjnego budynków, a także przyczyny przypadków uszkodzeń, można wywnioskować, że sposoby działania przy zabezpieczeniu i wzmacnianiu naruszonych lub osłabionych układów murowanych mogą iść w dwu zasadniczych kierunkach:

—    stabilizacji układu statycznego, gdy zabiegi techniczne będą zmierzały do zahamowania procesów rotacyjnych w istniejącym systemie statycznym lub w niektórych jego ogniwach oraz gdy dotyczyć będą prac związanych z podniesieniem stateczności i sztywności układu,

—    konsolidacji układu statycznego, gdy zabiegi techniczne będą miały na celu zespolenie elementów składowych organizmu konstrukcyjnego, wzmocnienie lub zregenerowanie ich struktury.

Zarówno w przypadku pierwszym, jak i drugim działanie zwykle przeprowadza się w ramach robót budowlano-konstrukcyjnych zabezpieczenia zabytku, przy czym głównym celem będzie tu podniesienie zdolności nośnej konstrukcji i przystosowanie jej do określonych warunków pracy.

W zakresie stabilizacji i konsolidacji układów murowych współczesna technika stawia do dyspozycji konserwatora wiele różnorodnych metod i środków. Wybór tego czy innego sposobu z zasady powinna poprzedzić analiza jakości i wytrzymałości materiałów oraz pracy statycznej i nośności podstawowych konstrukcji w danym ukształtowaniu przestrzennym.

Z uwagi na kryteria konserwatorskie najbardziej pożądane będą takie przedsięwzięcia technologiczne, jakie doprowadzają do celu bez potrzeby stosowania obcych danej technice murowej materiałów i jakie nie naruszają ideowego schematu konstrukcyjnego zabytku.

Przeprowadzenie zabiegów wzmacniających układ w podany sposób jest szczególnie trudne, a często wręcz niemożliwe, gdy proces zniszczenia został daleko posunięty. Dla przedłużenia egzystencji organizmu konstrukcyjnego trzeba wówczas wprowadzić dodatkowe elementy konstrukcyjne, w sposób niewidoczny, bez modyfikacji układu i bez zmiany charakteru wystroju zewnętrznego.

Jeśli przeprowadzenie zabiegów wzmacniających w ten sposób okaże się niemożliwe, pozostaje zabieg technologiczny polegający na wprowadzeniu nowych elementów o charakterze neutralnym. Z zasady należy przy tym rozważać takie rozwiązania techniczne, które dadzą się wprowadzić od wewnątrz budynku (pomieszczeń), gdyż na ogół zewnętrzne oblicze obiektu jest cenniejsze pod względem wystroju architektonicznego i przeto należy unikać jego uszkodzenia.